मेनिन्गोकोकल मेनिन्जायटीस

व्हायरस (जीवाणू), फंगाय (बुरशी) किंवा अनेक प्रकारच्या व्हायरस (विषाणू) सारख्या विविध ऑरगॅनिझम्स मुळे (सजीवांमुळे) मेनिन्जायटीस होऊ शकतो, तर मेनिन्गोकोकल मेनिन्जायटीस हा व्हायरस (जीवाणू) नेइसेरिया मेनिन्जिटायडीस मुळे होतो. मेनिन्गोकोकाय म्हणून सुद्धा ओळखलं जाणारं, बॅक्टेरियामुळे मेनिन्जायटीस व्यतिरिक्त सेप्सिस, न्यूमोनिया, संधिवात, मायोकार्डायटिस आणि अशा इतर परिस्थिती उद्भवू शकतात. उपचार न केल्यास, यामुळे मेंदू गंभीररित्या खराब होऊ शकतो आणि हे जीवघेणं सिद्ध होऊ शकतं.

बॅक्टेरिया (जीवाणू) प्रामुख्याने एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला संपर्काद्वारे ट्रान्समिट केले जातात. कॅरिअरकडून रेसपिरेटरी (श्वसन) किंवा घशातील सिक्रिशन्स संसर्ग देऊ शकतात, साधारणपणे जवळून किंवा जास्त काळ संपर्कात राहिल्याने असं होतं. बंद क्वार्टरमध्ये राहिल्याने, धूम्रपान केल्याने, चुंबन घेतल्याने, शिंकल्याने किंवा एखाद्याच्या जवळ खोकल्याने संसर्ग होऊ शकतो. मोठ्या प्रमाणात एकत्र येण्यामध्ये संसर्गाचा धोका वाढतो.

मेनिन्गोकोकल मेनिन्जायटीस प्रामुख्याने मेंदू आणि पाठीच्या कण्याच्या अस्तरांवर परिणाम करतं आणि सूज तयार करतं. तथापि, संसर्गाच्या गांभीर्यानुसार लक्षणं बदलू शकतात. काही सामान्य लक्षणांमध्ये यांचा समावेश आहे:

• ताप
• डोकेदुखी
• मळमळ उलट्या होणं
• ताठ मान (हलवता न येणं)
• भ्रमिष्ट मानसिक स्थिती
• फोटोफोबिया (प्रकाशाची व्हिज्युअल संवेदनशीलता)

मेनिन्गोकोकल सेप्टिसेमिया हा संसर्गाच्या अधिक गंभीर प्रकारांपैकी एक आहे. हे गडद जांभळी रॅश आणि वेगवान रक्ताभिसरण काम न करणं अशा स्वरूपात दिसू शकतं, जे बऱ्याचदा जीवघेणं सिद्ध होतं.

जटिलता

अगदी लवकर निदान होऊनही, सुमारे ८% ते १५% रुग्ण संसर्गाच्या पहिल्या २४ ते ४८ तासांपर्यंत सुद्धा जगू शकत नाहीत.

५ पैकी १ बचावलेल्यांमध्ये बहिरेपणा, नर्व्हस सिस्टमच्या (मज्जासंस्थेच्या) समस्या, मेंदू खराब होणं यासारख्या जटिलता होऊ शकतात.

इंडियन अकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्सनुसार, (२०२०-२०२१), व्यक्तींच्या उच्च-जोखमीच्या गटासाठी मेनिन्गोकोकल लसीकरण (व्हॅक्सिनेशन) देण्याची शिफारस केली जाते.

• मुलांसाठी ९ महिने ते २ वर्षे, २ डोस ३ महिन्यांच्या अंतराने#
• २ वर्षांहून मोठ्या मुलांसाठी, एकच डोस*

* #कृपया लक्ष असू द्या, वेगवेगळे वय आणि डोससाठी मेनिन्गोकोकल मेनिन्जायटीस लसींना निराळ्या उत्पादकांकडून निराळ्या मान्यता असतात. अधिक माहितीसाठी कृपया आपल्या मुलाच्या डॉक्टरांचा (पेडिएट्रिशियनचा) सल्ला घ्या.

मेनिन्गोकोकल लसीकरणानंतर साधारणपणे माहीत असलेल्या साइड इफेक्ट्समध्ये (दुष्परिणामांमध्ये) यांचा समावेश आहे:

• इंजेक्शनमुळे वेदना
• इंजेक्शनच्या ठिकाणी लालसरपणा किंवा सूज येणं
• ताप
• डोकेदुखी

साइड इफेक्ट्सविषयी (दुष्परिणामांविषयी) अधिक माहितीसाठी, कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या